Udar mózgu ((Apoplexia cerebri) – jest to nagłe ogniskowe lub uogólnione zaburzenie czynności mózgu utrzymujące się powyżej 24 godzin lub prowadzące do śmierci wywołane jedynie przez przyczyny naczyniowe.
Udar mózgu jest ogromnym problemem na całym świecie. W Stanach Zjednoczonych i w Europie na udar zapada około 1,5 mln osób, z tego jedna trzecia umiera w ciągu roku od wystąpienia choroby. W Polsce notuje się około 75 tys. przypadków zachorowań rocznie, a około 30 tys. osób umiera. Udar mózgu w Polsce, podobnie jak w innych krajach, jest 3 co do częstości przyczyną zgonów i główną przyczyną niesprawności wśród osób po 40. roku życia.
Udar niedokrwienny mózgu – udar spowodowany gwałtownym zatrzymaniem dopływu krwi do mózgu. Może być wynikiem niedrożności tętnicy zaopatrującej lub niewystarczającym przepływem krwi przez dany obszar mózgu.
Do zamknięcia tętnicy może doprowadzić zakrzep powstały w miejscu niedrożności lub materiał zatorowy, który przemieścił się do naczynia mózgowego.
Do powstawania zatorów mózgowych przyczyniają się niektóre choroby serca (jak na przykład wady zastawek, ostry zawał serca, zaburzenia rytmu serca) – zator kardiogenny. Innym źródłem zatorów są zmiany miażdżycowe w innych tętnicach, ulegające fragmentacji i przemieszczeniu do tętnic mózgowych – zator wewnątrztętniczy.
Do udaru niedokrwiennego może także doprowadzić gwałtowny uogólniony spadek przepływu krwi przez naczynia (przy spadku ciśnienia krwi lub nasilonych zaburzeniach rytmu serca), który w połączeniu ze zwężeniem tętnic mózgowych powoduje niedostateczne zaopatrzenie mózgu w tym rejonie.
Inne rzadkie przyczyny udaru mózgu to:
Zaburzenia krzepnięcia
Choroby krwi
Zmiany zapalne naczyń
Uszkodzenie ściany tętnic (rozwarstwienie): pourazowe lub samoistne
Zakrzep zatok żylnych mózgu i żył mózgowych
Udar krwotoczny mózgu, czyli krwotok mózgowy – udar spowodowany przedostaniem się krwi poza naczynie mózgowe – tzw. wylew krwi do mózgu.
W konsekwencji doprowadza do niszczenia tkanki przez wynaczynioną krew. Najczęściej dochodzi do niego wskutek pęknięcia drobnych tętnic mózgowych w przebiegu nadciśnienia tętniczego. Inną przyczyną mogą być nieprawidłowości naczyń (tak zwane malformacje naczyniowe, naczyniaki).
Krwotok podpajęczynówkowy (podpajęczy) – krwotok do przestrzeni płynowych otaczających mózg. Najczęściej jest spowodowany pęknięciem tętniaka, czyli nieprawidłowego poszerzenia dużych tętnic przebiegających na podstawie i powierzchni mózgu. W zależności od umiejscowienia tętniaka może z nim współistnieć krwotok mózgowy.
Typy udarów:
Niedokrwienne (ok.80%)
Spowodowane zmianami zakrzepowymi w dużych naczyniach szyjnych i mózgowych (ok.30%)
Spowodowane zatorem (ok.30%)
Krwotoczne (ok.20%)
Krwotoki śródmózgowe (ok.15%)
Krwotoki podpajęczynówkowe (ok.5%)
Najczęstszymi objawami udaru mózgu jest nagłe wystąpienie:
– niedowładu lub porażenia mięśni twarzy, ręki i/lub nogi, najczęściej po jednej stronie ciała
– „znieczulenia” twarzy, ręki i/lub nogi, najczęściej po jednej stronie ciała
– zaburzeń mowy, z trudnościami w zrozumieniu słów oraz w wypowiadaniu się
– zaburzeń widzenia w jednym lub obu oczach
– zaburzeń chodzenia z utratą równowagi i zawrotami głowy
– silnego bólu głowy bez znanej przyczyny
Objawy udaru zależą od umiejscowienia uszkodzenia w mózgu oraz od jego rozległości. Dlatego u poszczególnych osób objawy mogą się różnić. Udar mózgu często jest niebolesny.
Czy udar mózgu to to samo co wylew krwi do mózgu?
2001-05-29, ostatnia aktualizacja 2002-03-03 12:25
Są dwa rodzaje udarów mózgu – niedokrwienny i krwotoczny (wylew). Choroba, którą pacjenci i ich rodziny zwykli nazywać wylewem, to zazwyczaj udar niedokrwienny mózgu.
80 proc. chorych ulega udarom niedokrwiennym, a tylko 20 proc. wylewom.
Udar niedokrwienny mózgu zachodzi wówczas, gdy następuje niedotlenienie pewnej części mózgu z powodu zamknięcia naczynia krwionośnego. Wylew natomiast oznacza przerwanie naczynia w mózgu. Jego przyczyną może być wysokie nadciśnienie tętnicze albo tętniak naczynia krwionośnego w mózgu. Jeżeli wylew jest rozległy, wymaga leczenia operacyjnego. Jeśli jest niewielki, czyli krew jest w niewielkiej części mózgu, operacja jest niepotrzebna, bo krew po jakimś czasie wchłonie się samoistnie.
Przyczyną udaru niedokrwiennego może być np. zakrzep w naczyniu albo zator, albo zmniejszenie przepływu krwi w mózgu wskutek obniżenia ciśnienia tętniczego krwi. Może to nastąpić, jeśli np. naczynie jest zniszczone z powodu miażdżycy. Wówczas krew, zamiast przepływać swobodnie, przylega do zmienionej ściany naczynia i stopniowo je czopuje. Zakrzep może też być skutkiem migotania przedsionków – choroby, na którą cierpi wielu starszych ludzi. Skrzeplina krwi przemieszcza się w krwiobiegu i może dojść do mózgu. To powoduje udar. Skutkiem udaru niedokrwiennego jest martwica tej części mózgu, w której dokonał się udar.
W tej chwili w Polsce nie stosuje się jeszcze leków trombolitycznych, czyli rozpuszczających zakrzep w naczyniu. W USA i Europie Zachodniej stosuje się takie leczenie. Okazało się jednak, że lek ten jest dobrodziejstwem wówczas, gdy podaje się go do trzech godzin od początku udaru. Czyli w ciągu trzech godzin chory musi znaleźć się w szpitalu, mieć zrobioną tomografię komputerową i podany lek. Nawet w USA, które mają dobrze zorganizowaną opiekę medyczną, tylko ok. jeden procent chorych z udarem kwalifikuje się do takiego leczenia. Próbowano przedłużyć ten okres do sześciu godzin. Okazało się jednak, że po upływie pierwszych trzech godzin od udaru podanie leku rozpuszczającego skrzep może spowodować krwotok i zgon.
Myślę, że u nas będzie się w przyszłości podawać leki rozpuszczające zakrzepy, ale głównie w przypadku szczególnego rodzaju udaru – udaru pnia mózgu. Pień mózgu to ta jego część, w której na niewielkim obszarze zgromadzone są wszystkie ważne dla życia ośrodki decydujące o oddychaniu, rytmie serca itd. Jeżeli dochodzi do pełnego zakrzepu tętnicy podstawnej zasilającej pień mózgu, to obserwujemy stuprocentową śmiertelność. Próby podawania leku w takich przypadkach są więc próbą ratowania życia. Na razie jednak lek jest u nas zarejestrowany tylko do leczenia zawałów serca, a nie udarów mózgu.