Czym jest zawał serca (Infarctus cordis)?
Aby serce mogło pracować w sposób prawidłowy, potrzebna jest odpowiednia ilość tlenu, który dostarczany jest za pośrednictwem naczyń wieńcowych. Jeśli tlen jest dostarczany w mniejszej ilości, lub jego dopływ zostanie przerwany w wyniku zamknięcia tętnicy wieńcowej dochodzi obumarcia tkanki mięśnia serca – czyli do zawału serca.
Co jest przyczyną zawału?
Do zawału serca może dojść całkiem niespodziewanie nawet u osoby, która dotychczas uważała się za zupełnie zdrową, ponieważ prowadzą do niego procesy trwające przeważnie kilka lat. Średnica naczyń wieńcowych mięśnia sercowego zmniejsza się na skutek osadzania na ich ściankach substancji białkowych i tłuszczu, przede wszystkim cholesterolu oraz trójglicerydów. Taki stan powoduje długotrwałe niedokrwienie mięśnia sercowego. Zapotrzebowanie serca na tlen jest także większe w momentach zwiększonego wysiłku fizycznego lub nagłego, silnego stresu. Zapchane naczynia wieńcowe nie są w stanie dostarczyć na czas dostatecznej ilości tlenu, co prowadzi do zawału. Przyczyną zawału może być również niespodziewane zablokowanie tętnicy zakrzepem, który powstaje w następstwie zmian miażdżycowych. Zmiany te nie muszą być jedynym powodem zawału, zdarza się, aczkolwiek rzadko, że zawał spowodowany jest skurczem tętnicy.
Zawał mięśnia sercowego jest to martwica komórek mięśniowych określonego obszaru serca (na rysunku obok zaznaczona kolorem żółtym), wywołana zamknięciem światła naczynia wieńcowego najczęściej w wyniku pęknięcia blaszki miażdżycowej. Zawał serca może wystąpić w każdym obszarze mięśnia sercowego, najczęściej występuje w obrębie ściany lewej komory. Zawał może obejmować całą grubość mięśnia (zawał pełnościenny) lub warstwę podwsierdziową (zawał niepełnościenny).
Ponad 90% zawałów mięśnia sercowego spowodowanych jest całkowitym zamknięciem światła tętnicy wieńcowej przez zakrzep powstały w wyniku pęknięcia blaszki miażdżycowej zwężającej tętnicę.
Do innych przyczyn mogących spowodować zawał serca należą:
– kurcz tętnicy wieńcowej;
– wrodzona wada naczyń wieńcowych;
– zmiany zatorowo-zakrzepowe w tętnicach wieńcowych;
– wady zastawek serca;
– zatrucie czadem, przedawkowanie narkotyków (np. amfetaminy);
Objawy zawału:
Zawał serca występuje u pacjentów z dławicą piersiową (angina pectoris, dusznica bolesna), może także być jej pierwszym objawem choroby niedokrwiennej u ludzi dotychczas zdrowych. W bardzo rzadkich przypadkach jest spowodowany przez inną przyczynę. Zawał serca (atak serca) objawia się przede wszystkim bardzo silnym; długotrwałym (z reguły ponad 20 min.) bólem zamostkowym.
Ból opisywany jest jako rozpierający, ściskający, duszący. Wystąpienie zawału często jest sprowokowane dużym wysiłkiem fizycznym (ciężka praca fizyczna, szybkie chodzenie, wchodzenie po schodach itp.) lub sytuacją stresową. Charakter bólu jest tępy, rozpierający, rozrywający, ściskający, duszący, rwący, palący. Lokalizacja bólu: zwykle za mostkiem lub po lewej stronie klatki piersiowej (w bardzo rzadkich przypadkach z prawej). Ból zawałowy często promieniuje (rozchodzi się) do lewego barku, ramienia, stawu łokciowego, dłoni, do szyi, gardła, żuchwy lub pleców. U niektórych osób dolegliwości mają charakter nietypowy i lekarzom trudno je rozpoznać – zwłaszcza przy zawale dolnej ściany serca, w którym często jedynymi dolegliwościami są: ból brzucha, nudności, wymioty, złe samopoczucie. Zamiast bólu można również odczuwać duszność („subiektywne uczucie braku tchu”) i uczucie ciężaru na klatce piersiowej. Zawałowi często towarzyszy znaczne osłabienie, które może prowadzić do zasłabnięcia i utraty przytomności. Większość chorych odczuwają silny lęk i są „zlani” zimnym potem. Ciśnienie tętnicze krwi może być normalne, niskie lub podwyższone. Tętno z reguły jest przyśpieszone, może być jednak zwolnione.
Czynności ratujące:
- jak najszybciej powiadomić służby ratownicze (w pierwszej kolejności),
- ułożenie poszkodowanego w pozycji siedzącej na podłodze (aby maksymalnie ograniczyć ruchy), poszkodowany może sam przyjąć
najdogodniejszą dla siebie pozycję, - rozluźnić ubranie:
- u mężczyzn: krawat, koszulę, pasek u spodni,
- u kobiet: jak można biustonosz, bluzkę,
- jeżeli pomieszczenie zamknięte – otworzyć okna,
- wspieraj psychiczne poszkodowanego.
Pamiętaj, że śmiertelność przedszpitalna (zanim chory dotrze na oddział intensywnej opieki) wynosi ok. 50% !!!!! Liczą się minuty!!!