Mangostan właściwy, garcynia, smaczelina, żółtopla, żółciecz (Garcinia mangostana L.) – gatunek wiecznie zielonego drzewa z rodziny kluzjowatych (Clusiaceae Lindl.). Naturalnie występuje w Indonezji, Malezji i Tajlandii.
Pokrój
Wiecznie zielone drzewo, dochodzące do 25 m wysokości.
Liście
Ulistnienie nakrzyżległe. Liście podłużne, eliptycznojajowate, lśniące, całobrzegie o oliwkowozielonym kolorze.
Kwiaty
Są dwojakiego rodzaju: obupłciowe lub rozdzielnopłciowe i wyrastają po 3-9 na szczytach pędów. Kwiaty żeńskie wyrastają pojedynczo. Mają 4-działkowy kielich i 4-płatkową koronę o średnicy do 6 cm. Płatki korony są wewnątrz żółtawe, z zewnątrz czerwonozielonkawe. W środku kwiatów pojedynczy słupek i liczne pręciki.
Owoce
Okrągłe, ciemnofioletowe jagody od 4-7 cm, pokryte suchą, grubą, ciemnofioletową skórką. Ich miąższ zawiera kilka (6-8) nasion, jest biały, soczysty, w smaku jest słodki i cierpki, przypomina poziomkę, morelę, pomarańczę i ananas.
Zastosowanie
Roślina uprawna: trudna w rozmnażaniu. Plantacje uprawy mieszczą się głównie w Azji południowo-wschodniej.
Sztuka kulinarna:
Uważany jest za jeden z najsmaczniejszych owoców tropikalnych, jest jednak trudny do przechowywania i transportowania. W stanie świeżym można go przechowywać zaledwie kilka dni.
Składniki odżywcze:
– około 16% cukry (głównie fruktoza i glukoza)
– około 0,003% witaminy C (3 mg/100 g)
Z tłuszczu wytłaczanego z nasion produkuje się mydło.
Drewno znajduje zastosowanie w rzeźbiarstwie, kora używana jest jako garbnik.
Suplementacja:
Owoce mangostanu cenione są ze względu na bogactwo składników odżywczych (antyoksydantów, minerałów i enzymów). Garcynia jest źródłem kwasu hydroksycytrynowego (HCA), który jest niezbędny do syntezy kwasów tłuszczowych, cholesterolu i trójglicerydów, jak również hamuje lipogenezę, sprzyja syntezie i magazynowaniu glikogenu w wątrobie, co przyspiesza odczucie sytości. Ekstrakt z owoców od czasu opatentowania sposobu wytwarzania jest wykorzystywany w suplementach diety.